Tradycje i obrzędy związane z wiosną
Kalendarzowa wiosna rozpoczyna się 21 marca, jednakże dzień astronomicznej wiosny nie zawsze pokrywa się z terminem rozpoczęcia wiosny kalendarzowej. Początek wiosny astronomicznej przypada w równonoc wiosenną, czyli wtedy, gdy dzień i noc trwają tyle samo godzin. W tym roku astronomiczna wiosna rozpoczęła się 20 marca. Zarówno astronomiczna, jak i kalendarzowa wiosna trwają aż do dnia przesilenia letniego. Wraz z upływem lat astronomiczny początek wiosny będzie wypadał coraz wcześniej.
Wiosna od zawsze przynosiła nadzieję na nowe życie, o które należało się troszczyć i otaczać opieką. Szczególną rolę w podejmowanych wówczas zabiegach odgrywały woda i ogień, żywioły o mocy oczyszczania i dawania życia. Powracał czas pracy na roli, pierwsze wypędzanie bydła, które odbywało się zazwyczaj w dzień św. Wojciecha i św. Jerzego. Ptaki były najbardziej oczekiwanymi zwiastunami wiosny. Ten, kto pierwszy zobaczył przylatującą jaskółkę, miał zapewnione powodzenie w życiu.
Jednym ze zwyczajów związanych z tym dniem jest topienie Marzanny, które kontynuowane jest do dziś. Kukła symbolizuje słowiańską boginię, którą obarczano winą za obumieranie natury, czyli pojawienie się zimy. Wyprowadzenie jej poza granice wsi oraz utopienie lub spalenie było konieczne, aby przywołać wiosnę i dać początek nowemu życiu, a także zapewnić urodzaj. Kukłę przygotowywano z wiechcia słomy, okręcano białym płótnem, a także ozdabiano wstążkami i koralami. Począwszy od XIX wieku, zwyczaj ten stopniowo zmieniał się w zabawę, w której brały udział dzieci i młodzież.
Kolejnym ważnym wydarzeniem okresu wiosennego jest Niedziela Palmowa zwana również Kwietną lub Wierzbną, jest wstępem do Wielkiego Tygodnia. Wprowadza ludzi w atmosferę wydarzeń bezpośrednio poprzedzających śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa. Procesje w Niedzielę Palmową sięgają IV stulecia, a towarzyszący im zwyczaj święcenia zielonych gałązek czyli palm wielkanocnych pojawił się w liturgii kościelnej w XI wieku.
Palmy to pionowe bukiety i bukieciki, różnej wysokości, w których koniecznie muszą znaleźć się gałązki wierzbowe o tej porze roku okryte srebrzystymi i puszystymi baziami. Symbolizują one męczeństwo Jezusa, ale także jego zmartwychwstanie i nieśmiertelność duszy ludzkiej. W tradycji ludowej palmy oznaczają budzącą się do życia przyrodę i zapowiedź zbliżającego się kwitnienia i owocowania.
Procesje z palmami wyrażają głębokie treści religijne, ale są także pięknym widowiskiem, zwłaszcza
w tych regionach i miejscowościach, które słyną z palm wysokich, np. w Łysych na Kurpiach, w Lipnicy Murowanej, czy w Tokarni koło Myślenic. Procesja w Tokarni, w Niedzielę Palmową, idąca wokół drewnianego, zabytkowego kościoła połączona jest z wożeniem drewnianej figury Chrystusa jadącego na osiołku. Procesje z Jezuskiem Palmowym, w przeszłości odbywające się we wszystkich kościołach
i na dziedzińcach kościelnych, znane były w Polsce już w XV w. Kiedy jednak podniosła uroczystość zamieniła się w hałaśliwą zabawę, zaniechano tego zwyczaju, a szesnastowieczną rzeźbę Jezusa jadącego na ośle umieszczono w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie.
Poniżej zapraszam do zapoznania się z filmikiem jak zrobić palmę wielkanocną z krepiny.
Wielkanoc, w pierwszych wiekach nazywana Paschą, jest dla chrześcijan najważniejszym i najstarszym świętem w roku. Najstarsze wzmianki źródłowe o obchodach Wielkanocy znaleźć można we wczesnych pismach ojców Kościoła, z II i przełomu II i III wieku.
Wielkanoc zalicza się do świąt tzw. ruchomych, ponieważ każdego roku przypada pod inną nieco datą. Zgodnie z ustaleniami soboru nicejskiego w 325 r., Wielkanoc obchodzimy pomiędzy 22 marca i 25 kwietnia, w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni księżyca. Obchody wielkanocne rozpoczyna się uroczystą Rezurekcją – trzygodzinną mszą świętą jutrznią, połączoną z procesją. Mszę tę odprawia się w Wielką Sobotę o północy lub w Wielką Niedzielę o świcie.
Po Rezurekcji wszyscy udają się do domów na oczekiwaną od wielu dni ucztę wielkanocną. Tradycyjnie śniadanie rozpoczyna się modlitwą i dzieleniem się poświęconym jajkiem, połączonym ze składaniem sobie życzeń. Jajko od wieków uważane jest za symbol początku i źródło życia, a w symbolice chrześcijańskiej zostało skojarzone ze świętem Zmartwychwstałego Chrystusa. Właśnie dlatego świąteczne stoły zdobią przepięknie dekorowane jajka.
Dawniej do kolorowania wielkanocnych jajek stosowano barwniki naturalne. Wzory na pisankach wykonywano metodą batiku, a obecne techniki polegają na oklejaniu jajek kolorową włóczką lub wycinankami. W ludowych wierzeniach jajka wykorzystywano jako lekarstwo na różne choroby, służyły one ludziom do odczyniania uroków, mogły chronić przed pożarem oraz zapewnić urodzaj. Na wsi panował także zwyczaj obdarowywania się pisankami. Dostawali je członkowie rodziny i osoby zaprzyjaźnione.
Ważnym elementem stołu jest również baranek zwany niegdyś agnuskiem, wyrobiony z wosku, masła lub ciasta, a w dzisiejszych czasach najczęściej z masy cukrowej. Zwyczaj ustawiania na świątecznym stole baranka z czerwoną chorągiewką wprowadził w XVI w. papież Urban V.
Daniem najważniejszym była szynka uwędzona w jałowcowym dymie oraz kiełbasa. Dużą wagę przywiązywano również do słodkich wypieków. Na wielkanocnych stołach królowały kołacze, baby wielkanocne, mazurki i paski.
Poniedziałek Wielkanocny natomiast był zawsze dniem żywiołowej wesołości, zabaw, choć nie brakowało w nim momentów poważnych i uroczystych. Głównym i najważniejszym zwyczajem Poniedziałku Wielkanocnego jest śmigus-dyngus, zwany też lanym poniedziałkiem. Nazwy te oznaczały pierwotnie dwa odrębne i bardzo stare obrzędy – uderzanie się zielonymi gałązkami, oblewanie wodą i wypraszanie datków.
Każdego roku, w Poniedziałek Wielkanocny, mieszkańcy Krakowa odwiedzają tłumnie Emaus – kiermasz świąteczny, który swą nazwę wziął od biblijnego miasteczka Emaus, do którego według Ewangelii św. Łukasza szedł Zmartwychwstały Chrystus. Kramy emausowe są pełne odpustowych ciast i słodyczy. Pierwsze wzmianki o Emausie pochodzą z XVII wieku, a zawdzięczamy je Włochowi Giovaniemu Paolowi Mucanti, który w swych wspomnieniach pisał o krakowskim zwyczaju smagania dziewcząt wierzbowymi rózgami. Stał się on nieodłącznym elementem krakowskich obchodów wielkanocnych.
Wielkanoc – jak barwić jajka metodą naturalną
https://www.youtube.com/watch?v=zuKuqQJ0yrs
Malowanie jajek na Wielkanoc
